*** అద్భుతమైన పిల్లల ప్రపంచం ఆ ఇల్లు *** - 52

 

*** అద్భుతమైన పిల్లల ప్రపంచం ఆ ఇల్లు *** - 52

నేను ఎప్పుడూ నా పనిలో మునిగి తేలుతూనే వున్నా...  పిల్లలని పట్టించుకోకపోవడం అనేది ఉండేది కాదు.

మేమున్న ఇల్లు 20 పోర్షన్లతో ఈ చివరి నుంచి ఆ చివర వరకూ అపార్ట్ మెంట్ లాగా వుండేది. అక్కడ అందరూ చాలా కలిసిపోయి వుండేవారు. దాదాపు 20 మంది పిల్లల దాకా వుండేవారు. ఎప్పుడూ ఎవరూ ఎరితోనూ గొడవలు పడలేదు. వాళ్ళవల్ల పెద్దవాళ్లకి కూడ గొడవలు రాలేదు. హోం వర్కులు అయిపోగానే పిల్లలందరూ కలిసి రెండు ఫ్లోర్లున్న ఆ బిల్డింగ్ లో ఎక్కడో అక్కడ ఆడుకుంటూ వుండేవారు. మధ్యమధ్యలో నేను ఇంట్లో వర్కు చేసుకుంటూ  ఉన్నానో లేదో అని ఒకసారి తొంగి చూసేసి మళ్ళీ వెళ్ళిపోయేవారు.

 

ఇంక పండగలు సెలవులు వస్తే ఆడపిల్లలు ఒకళ్ళమీద పోటీగా ఒకళ్ళు బుట్టబొమ్మల్లా  రెడీ అయి అందరూ కలిసి ఆడుకునేవారు. సందడే సందడి. అరుపులు, పరుగులు, కేకలతో సందడి సందడిగా వుండేది.  అసలు ఆ బిల్డింగ్ ఒక అద్భుతమైన పిల్లల లోకంలా వుండేది. నేను ఎక్కడికైనా వెడితే ఎవరో ఒకళ్ళ ఇంట్లో పిల్లలు చాలా సేఫ్ గా వుండేవారు. వాళ్ళు తినడానికి ఏదో ఒకటి పెట్టేవారు. అది ఒక రక్షణనిచ్చే కోట.  కానీ అస్తమానం అలా వదిలేసేదాన్ని కాదు.  

 

పిల్లలకి  ఎప్పుడైనా హోటల్ కి వెళ్ళాలనిపిస్తే, మేం నలుగురం కలిసి వెళ్ళేవాళ్ళం. మా వారికి కుదరక పోతే నేనే పిల్లలని తీసుకుని వెళ్ళేదాన్ని. అమీర్ పేటలో స్వాతీ హోటల్ టిఫిన్స్ కి చాలా బావుండేది. ఇంటి దగ్గర ఆటో ఎక్కితే 10 రూపాయలు అయ్యేది. అప్పుడు ఎక్కడపడితే అక్కడ టిఫిన్ సెంటర్లు లేవు. హోటల్ కి వెళ్ళాలంటే అమీర్ పేటే. (ఈ మధ్య సంజీవరెడ్డి నగర్ వెడితే ఎన్నో టిఫిన్ సెంటర్లు, హోటళ్ళు, సబ్ వే లు, ఐస్ క్రీం సెంటర్లు, పానీపూరీ బండీలు ఒకటి కాదు చెప్పలేనన్ని ఉన్నాయి.)

నేను మా అమ్మాయిని, అబ్బాయిని ప్రతి శనివారం రేడియో స్టేషన్ కి తీసుకుని వెళ్ళేదాన్ని. అబ్బాయికి పాల బాటిలు, మంచినీళ్లు బాటిలు, అమ్మాయి తినడానికి చిరుతిండి ఒక బ్యాగ్ లో పెట్టుకుని వెళ్ళేదాన్ని.

 

 పిల్లల ప్రోగ్రాంలో మా అమ్మాయి నేను నేర్పిన పాటలు పాడుతుండేది. అక్కడ రేడియో అక్కయ్యగారికి బాగా అలవాటయిపోయింది. వాళ్ళు చూపించే ప్రేమ చాలా బావుండేది. మా అబ్బాయి చిన్నవాడు కాబట్టి వాడిని పెట్టుకుని బయట కూచునేదాన్ని. ప్రోగ్రాం అయిపోయాక ఇద్దరినీ తీసుకుని పబ్లిక్ గార్డెన్స్ కి వెళ్ళి కాసేపు అక్కడ ఆడించి, అక్కడ ఉన్న మ్యూజియం చూపించి తీసుకుని వచ్చేదాన్ని. వాళ్ళకి బయటి ప్రపంచం తెలియాలనుకునేదాన్ని.  ప్రకృతిని ఆస్వాదించడం నేర్పించాను.  కావలసిన తిండి అంతా పట్టికెళ్ళేదాన్ని కాబట్టి ఇంటికి వచ్చే వరకూ ఇబ్బంది ఉండేది కాదు.

 

అక్కడికి *** లిటిల్ మ్యుజీషియన్స్ అకాడమీ*** పెట్టకముందు సామాన్యుడుగా ఉన్న రామాచారిగారు  వచ్చేవారు. తను కూడా చిన్నప్పుడు పిల్లల ప్రోగ్రాములకి వచ్చేవారు కాబట్టి అందరినీ పలకరించి మాట్లాడేవాడు. వాళ్ళ ఆవిడ కూడా బాబుని తీసుకుని వచ్చేది. వాళ్ళు మాకు చాలా మంచి స్నేహితులయ్యారు. నేను వాళ్ళింటికి కూడా వెళ్ళాను. తరవాత అతనూ అతని ప్రోగ్రామ్స్ తో....  నేనూ నా పనులతో బిజీ అయిపోయాము.

మా పిల్లలని రేడియో స్టేషన్ కి తీసుకుని వెడుతుంటే పక్కింటి వాళ్ళ పిల్లలు సౌమ్య, సౌజన్య, కామేశ్వరి, పెద్ద నాని, చిన్న నాని, శ్రావణి, అవినాశ్ కూడా రేడియో స్టేషన్ కి వచ్చేవారు. వాళ్ళు పాడిన పాటలు ఆ టైముకి ఇంటి దగ్గర వాళ్ళు విని ఆనందించేవారు. పిల్లలతో ఉన్న *** నన్ను చూసి అందరూ టీచర్ ని*** అనుకునేవారు.

ఒక శనివారం రేడియోస్టేషన్ నుంచి జవహర్ బాలభవన్ కి తీసుకెళ్ళాను. అక్కడ పిల్లలు ఏమేం నేర్చుకుంటున్నారో చూపిస్తున్నాను. ఇంతలో అక్కడ పనిచేస్తున్న “అసిస్టెంట్ డైరెక్టర్ ఒకావిడ వచ్చి మీ పిల్లలని *** నవంబర్ 14కి ఖవ్వాలీ (బచ్చే హమ్ బాల్ భవని కి...) *** వుంది దానికి పంపిస్తారా, మీ పిల్లలకి మేము నేర్పిస్తాము” అన్నారు.

నేను పిల్లలు చెయ్యగలరా లేదా అని కూడా ఆలోచించకుండా అవకాశం వచ్చింది కదా అని సరే అన్నాను. అప్పటికి నవంబర్ 14 వారం రోజులు వుంది. అప్పుడు పిల్లలకి దసరా శలవులు వచ్చినట్టున్నాయి. రోజూ ఒక గంట తీసుకురమ్మన్నారు. పైగా ఇంకా పిల్లలు కావాలన్నారు. పిల్లలు మా బిల్డింగ్ లోనే వున్నారు కదా... వాళ్ళకి ఓకే చెప్పేసి ఇంటికి వచ్చేశాను.

నేను పిల్లలందరినీ వాళ్ళ అమ్మలని సమావేశపరిచి విషయం చెప్పాను. నా మాటకి ఎదురు వుండేది కాదు. అందరూ సరే అన్నారు. నేను నా దగ్గిర వర్కు నేర్చుకోవడానికి వచ్చిన రమకి పని అప్పచెప్పి, స్కూలు టీచర్ అయిన సౌమ్యావాళ్ళమ్మ సాయంతో - సౌమ్య, సౌజన్య, కామేశ్వరి, పెద్ద నాని, చిన్న నాని, శ్రావణి, అవినాశ్, వీణ, శ్రీవత్స మొత్తం 10 మంది పిల్లలని తీసుకుని బాలభవన్ కి వెళ్ళాం. పిల్లలందరూ చక్కగా నేర్చుకున్నారు. నవంబరు 14న శిల్పారామంలో ఆ ప్రోగ్రాం చాలా బాగా జరిగింది. బాలభవన్ వాళ్ళే పిల్లలకి, తల్లితండ్రులకి బస్ ఏర్పాటు చేసి తీసుకెళ్ళి, మళ్ళా ఇళ్ళ దగ్గిర దింపారు. పిల్లలందరికీ అదొక మంచి అందమైన జ్ఞాపకం.

పిల్లలందరూ బిర్లామందిర్ లో డ్రాయింగ్ కాంపిటీషన్స్, బాలభవన్ లో పాటల పోటీలు, హైదరాబాదులో ఎక్కడేం జరిగినా వీళ్ళు హాజరయ్యి, ప్రైజులు కొట్టేసేవారు. ఒకసారి సంజీవరెడ్డి నగర్ అసోసియేషన్ వాళ్ళు నవంబర్ 14కి పిల్లలకి ఎన్నోరకాల పోటీలు పెట్టారు. అందరికీ అన్నింట్లోనూ ప్రైజులు వచ్చాయి. మా అబ్బాయి మ్యూజికల్ ఛైర్స్ పోటీకి వెడతానన్నాడు. కానీ అందరిలోకీ వీడే చాలా చిన్నవాడు. అందరి మోకాళ్ళ దగ్గిరకి వచ్చాడు. నాకు ముందు భయం వేసింది కానీ, చిన్నూ నువ్వు ఎవ్వరి వంకా చూడకు కుర్చీ వంకే చూడు నీకే ప్రైజ్ వస్తుంది అని చెప్పాను. అలాగే చేశాడు. ఫస్ట్ వచ్చాడు.  ఇప్పుడు జీవితం కూడా మ్యూజికల్ ఛైర్స్ అని తెలుసుకున్నాడు.

అంతే కాదు ఆ మేడలో వేసవి సెలవుల్లో అల్లరి చెయ్యకుండా మా అమ్మాయి వీణ, సౌమ్య కలిసి అందర్నీ పోగేసి తలొక పేపరు ఇచ్చి డ్రాయింగ్ వెయ్యమని, వాటిని దుప్పట్లకి పిన్నులతో పెట్టి, ఎగ్జిబిషన్ కి పెద్దవాళ్ళందరినీ పిలిచేవారు. పెద్దవాళ్ళకి వాళ్ళు వేసిన బొమ్మల గురించి చెప్పేవారు.  

 

ఇక జనవరి ఫస్ట్ లాంటి పండగలుంటే రాత్రి పూట రకరకాల నాటకాలు, డాన్సులు, పాటలతో పెద్దలనందరినీ అలరించేవాళ్ళు. వీళ్ళకి వీళ్ళే మధ్యలో నా సలహాతో రకరకాల ప్రోగ్రాములు చేసుకునేవాళ్ళు.

టీవీలో simarik అని Tarkan పాప్ సింగర్ మ్యూజిక్ వచ్చేది. అతను పాడుతూ తిరుగుతుండేవాడు. అదంటే పిల్లలందరికీ ఇష్టం. దానికి ఒక టైమేమి వుండేది కాదు. అందరూ ఎవరిళ్ళలో టివీ చూస్తుండేవారు. ఆ మ్యూజిక్ వస్తుంటే ఎవరైనా మిస్సయిపోతారేమోనని పరుగులు పెట్టుకుంటూ వెళ్ళి చెప్పుకుంటూ వుండేవారు. కానీ ఈ లోపున ఆ మ్యూజిక్ సగం అయిపోయేది. వాళ్ళ హడావుడి చూస్తే బలే తమాషాగా వుండేది.

 

శలవులు వస్తే చాలు ఆంటీ ప్లాన్ వెయ్యండి అని నా దగ్గిరకి పరిగెత్తుకొచ్చేవారు. ఒకసారి పబ్లిక్ గార్డెన్స్, మ్యూజియం, గోల్కొండలకి  పెద్ద వాళ్ళందరం  పిల్లలని  3 ఆటోల్లో తీసుకుని వెళ్ళి  బాగా ఆనందంగా గడిపేవాళ్ళం. ఒక్కొక్కచోట ఒక్కొక్క ఆనందం. ఇదంతా ఒక పెద్ద పుస్తకమే అవుతుంది. ఎంత ఆనందమో చెప్పలేను. కొన్ని సందర్భాల్లో ఫొటోలు తీసుకోలేక పోయాం.

ఏమైనా ఇదొక మరచిపోలేని అందమైన జ్ఞాపకం.

వీళ్ళందరూ కలిసి ఒక తమిళ్ సంగీతం టీచర్ దగ్గర సంగీతం నేర్చుకున్నారు. ఎక్కడైనా ఎవరైనా పాడమంటే అందరూ కలిసి పాటలు పాడేవాళ్ళు. రవీంద్రభారతిలో పెద్ద ప్రోగ్రాం ఇచ్చారు.

కానీ ఈ అందమైన రోజుల్ని పదే పదే తలుచుకుంటూ వుంటారు. ఇంకోసంగతి తెలుసా ఇప్పుడు ఈ ఫొటోల్లో వున్న పిల్లలందరూ పెద్దవాళ్ళయి ఉద్యోగాల్లో సెటిల్ అయ్యి, పెళ్ళిళ్ళయి, పిల్లలతో సంతోషంగా వున్నారు. అయినా కూడా వాళ్ళ చిన్నప్పటి విషయాలు తలుచుకుని ఆనందిస్తూ వుంటారు.  ఎప్పుడైనా కలవాలనుకుంటారు. ఎప్పుడో మరి...

ఈ పిల్లల గురించి రాయాలంటే ఒక పెద్ద పుస్తకమే అవుతుంది.

ముద్రణా పనులతో ముందుకు వెడుతున్న మేము - 51 *** హైదరాబాదులో శివానందాశ్రమం, ఋషీకేశ్ వారి కార్యక్రమాలతో... బిజీ *** *** శిశుసంక్షేమ భవన్ తో ఏర్పడిన సంబంధాలు ***

ముద్రణా పనులతో ముందుకు వెడుతున్న మేము - 51

 *** హైదరాబాదులో శివానందాశ్రమం, ఋషీకేశ్ వారి కార్యక్రమాలతో... బిజీ ***

 *** శిశుసంక్షేమ భవన్ తో ఏర్పడిన సంబంధాలు  ***

కేరళ ఆనందాశ్రమం వర్కు మేము చేశామని తెలిసి, శివానందాశ్రమం నుంచి ఒకాయన వచ్చి వర్కు ఇచ్చి వెళ్ళారు. వాళ్ళు సికిందరాబాద్ లో తారా గుప్త అని లక్షాధికారుల ఇంట్లో దిగారు. తారా గుప్తా వాళ్ళు శివానందాశ్రమం వాళ్ళవి హైదరాబాద్ లో ఒక వారం పాటు కార్యక్రమాలు నిర్వహించారు. ఆ కార్యక్రమాల ఆహ్వానపత్రికలు, బేనర్లు, బాడ్జిలు, చిన్న చిన్న ఫోల్డర్లు కలర్ లోనూ, వాళ్ళ పుస్తకాలు మూడు చేశాము. నేను ఇంట్లో మేటర్ అంతా చేస్తుంటే, మా వారు ఆఫీసు నుంచి వచ్చి బయట ప్రింటింగ్ వర్క్సు సంగతి చూసుకునేవారు. వాళ్ళ కార్యక్రమాలకి ముందు ఒక పది రోజులు రాత్రి పగలు నిద్ర లేకుండా ఈ పనే సరిపోయింది. ఎవరైనా తెలుగు వర్కుకి వెతుక్కుంటూ మా దగ్గిరికే వచ్చేవారు.

*** ఫోటోలో శివానందాశ్రమం, ఋషీకేశ్) ***

*** మన దారిన మనం చేసుకునే పనికి కూడా సందేహాలా...? ***

మా ఇల్లు పెద్ద గేటు దాటి లోపలికి రావాలి. సెక్యూరిటీ ఉంది కాబట్టి మేము రాత్రి వర్కు చేసినంతసేపూ తలుపు తీసుకునే కూచున్నాము. మేము రాత్రి 12 గంటలకి ప్రింట్స్ తీస్తుంటే ఒక పోలీసు వచ్చి కర్రతో తలుపుమీద టకటక కొట్టి ,"ఇంత రాత్రి ఏం చేస్తున్నారు?" అని అడిగాడు. మాకు ముందు అర్థం కాలేదు. సరే మేము చేసే వర్కుల గురించి చెప్పి అన్నీ చూపించాము. అందులోను అప్పటి తెలుగుదేశం పార్టీ వర్కు కూడా చేస్తున్నాము. ఇంక అది చూసి అసలు మాట్లాడలేదు. అప్పుడు అతను “బావుందండీ మీ వర్కు. సారీ....” అనేసి వెళ్ళిపోయాడు. అప్పటి నుంచీ తలుపులు వేసుకుని పని చేసుకునేవాళ్ళం. ఆ టైములో ఎందుకో పోలీసులు రోడ్ల మీద బాగా తిరిగేవారు.

శివానందాశ్రమం వర్కంతా అయ్యి, కష్టానికి తగిన ఫలితం తీసుకుని అమ్మయ్య అని ఊపిరి పీల్చుకున్నాం.

******

నాలుగు రోజుల తర్వాత రాఘవ అనే అతను వచ్చి “మేడమ్ యూసఫ్ గూడాలో స్టేట్ హోమ్ లో ప్రింటింగ్ ప్రెస్ ఉంది. మా మేనేజర్ సంధ్యగారు మిమ్మల్ని రమ్మని చెప్పమన్నారు” అన్నాడు.

అడ్రస్ తీసుకుని వెళ్ళాను. స్టేట్ హోం గేటులోకి వెళ్ళగానే కుడివైపున గవర్నమెంట్ ప్రెస్ వుంది. అక్కడ సంధ్య (Progressive Organisation of Women's (POW) గారు కూచుని వున్నారు. నేను వెళ్ళగానే కూచోమని చెప్పి “మా దగ్గిర తెలుగు వర్కు వుంటుంది. చేస్తారా... అయితే మేము ఫోన్ చేసి నప్పుడు మీరు వచ్చి తీసుకోవాలి. మీరే వచ్చి మాకు తెచ్చి ఇవ్వాలి” అన్నారు. అప్పటికప్పుడు ఒక పుస్తకం చెయ్యమని ఇచ్చారు. దానికి కొన్ని ఫోటోలు కూడా ఇచ్చారు. మీరు మేటర్ చెయ్యండి మేము ఫోటోలు ఎక్కడ పెట్టాలో చెప్తాము అన్నారు. మొత్తం పుస్తకం ఫోటోలతో సహా చేసి ఇచ్చాను. వాళ్లు ఏమైనా చెప్తే మారుద్దామని. కానీ వాళ్ళకి అది ఎంత నచ్చిందంటే.... మేము దీనిని డైరెక్టు ప్రింట్ చేసేసుకుంటాము. అని ఏవో చిన్న కరక్షన్స్ చెప్పి ఫైనల్ తీసేసుకున్నారు. అప్పటి నుంచీ సంధ్యగారు మాకు వర్కులు రెగ్యులర్ గా ఇచ్చేవారు. అందులో ఆవిడ ఆడవాళ్ళకి సపోర్టు కాబట్టి చాలా ఓపికగా మాట్లాడి పనులు చేయించుకునేవారు. ప్రెస్ లో ఉన్న వాళ్ళకి చాలా రకాల సాయం చేసేవారు. వాళ్ళు ఆవిడ గురించి చాలా గొప్పగా చెప్పేవారు.

*** మాతా శిశు సంక్షేమ విహార్ లో లోకం తెలియని పసిపిల్లలు ***

ఆ ప్రెస్ నుంచి కొంచెం లోపలికి వెడితే అక్కడ చాలా ఆఫీసులు ఉన్నాయి. మాతా శిశు సంక్షేమ భవన్ కూడా ఉంది. అప్పుడు ఒక పెద్ద సంచలనం వచ్చింది. అనాధాశ్రమాల పేరిట ఎక్కడెక్కడ నుంచో పిల్లలని తీసుకువచ్చి వాళ్ళని విదేశాలకి ఎగుమతి చేసేవారుట. ఈ సంగతి ఎలాగో బయటపడి ఆ పిల్లలందరినీ తీసుకుని వచ్చి ఈ శిశు సంక్షేమ భవనంలో పెట్టారు. మొత్తం మూడు నాలుగు పెద్ద పెద్ద రూములు పిల్లల ఏడుపులతో దద్దరిల్లిపోతున్నాయి. నాకు ఇదంతా అక్కడ వాళ్ళు చెప్పారు.

మా పిల్లలకి సమ్మర్ హాలీడేస్. మర్నాడు వర్కు ఇవ్వడానికి వెడుతూ వాళ్ళిద్దరినీ కూడా తీసుకునివెళ్లాను. సంధ్య గారితో మాట్లాడడం అయ్యాక వాళ్ళిద్దరికీ ఆ చంటిపిల్లలని చూపిద్దామని తీసుకుని వెళ్ళాను.

వరసగా అందరినీ ఉయ్యాలలో పడుకోపెట్టారు. కొందరు నిద్ర పోతున్నారు. కొందమంది వుయ్యాలకి కట్టిన బొమ్మలు చూస్తూ ఆడుకుంటున్నారు. పిల్లలందరూ బలే ముద్దుగా వున్నారు. అందరూ 6 నెలలకి అటూ ఇటూ వాళ్ళే. ఉయ్యాలల దగ్గిరకి వెడుతూ మా పిల్లలకి చూపిస్తుంటే పాపం ఆ చంటిపిల్లలు నవ్వుతూ నడ్డి లేపుతున్నారు. కొంతమంది పిల్లలు చేతులు అందిస్తున్నారు.

నాకు ఒక్కసారి చాలా బాధగా అనిపించింది. మతాలు, కులాలకి అతీతంగా ఎవరు ఎత్తుకుంటారా అన్నట్లు చూస్తున్నారు. నాలుగు ఉయ్యాలలకి ఇద్దరు ఆయాలని పెట్టారు. దాదాపు 150 మంది పిల్లలు ఉన్నారు. ఏ కారణాలుగా వీళ్లు అనాథలయ్యారో అనిపించింది. కొత్త ప్రపంచంలో ముందు ముందు వీళ్ళు ఏం చూడబోతున్నారో.... ఎవరు ఏమవుతారో అని అనిపించింది ఆ క్షణంలో. కానీ నాలుగు రోజులు ఆ చేతులు చాపుతున్న పిల్లలే కళ్ళముందర కనిపించారు.

**** కానీ పిల్లలని అరేబియా వాళ్ళు ఎక్కువ కొనుక్కునేవారని విన్నాను. వాళ్ళు ఒంటెల కాళ్ళకి పిల్లలని కట్టి ఒంటెల పోటీలకి వెళ్ళేవారుట. పిల్లలు ఏడుస్తుంటే ఒంటెలు బాగా పరుగెత్తేవిట. ఎంత దారుణమో అనిపించింది. ఈ అనాథ పిల్లలని చూశాక నేను మా పిల్లలని ఎక్కడ మిస్సయిపోతారో అని కనిపెట్టుకుని వుండేదాన్ని. ****

మా అబ్బాయికి నాలుగు సంవత్సరాలు. వాడికి పిల్లలంటే చాలా ఇష్టం. “అమ్మా... పాపం ఎత్తుకో... మనం ముగ్గురుని తీసుకుని వెడదాం” అన్నాడు. నేను ఆశ్చర్యపోయాను. ఏదో చూస్తారని వస్తే... అనుకుంటే.... “తీసుకో అమ్మా... ఇంట్లో బావుంటుంది ఆడుకుంటాను” అన్నాడు. నేనేమీ మాట్లాడకుండా వాడివంకే ఆశ్చర్యంగా చూస్తున్నాను. ఇంక ఏడుపు మొదలు పెట్టాడు. అవి బొమ్మలా తీసుకుని వెళ్ళడానికి. “సరేలే... అక్కడొక ఆంటీ వున్నారు కదా... చెప్పి తీసుకుని వెడదాం” అని అన్నాక ఏడుపు మానాడు.

ఇంక వెంటనే మా అమ్మాయి... “అమ్మా నిజంగా తీసుకు వస్తావా... అసలే మేమే చిన్నపిల్లలం. నువ్వు వర్కు చేసుకోవాలి కదా... ఇంకో ముగ్గురుని తీసుకు వస్తే ఎలాగ... వాళ్ళకి పాలు కూడా చాలా కావాలి. ఇల్లు ఇంకా పెద్దది కావాలి. ఏం తీసుకు రావద్దు” అని ఏడు సంవత్సరాలకే కుటుంబం గురించి బాధ్యత తెలిసినట్లు చెప్పడం మొదలు పెట్టింది.

నాకు ఇద్దరినీ చూస్తే నవ్వొచ్చింది. వీణాకి సైగ చేసి, మా వాడితో రేపు మళ్ళీ వద్దాం. ఇప్పుడు ఎవరికీ ఇవ్వరుట అని బయటికి వచ్చాం. అమ్మో చాలా పేచీ పెట్టేశాడు. వాడు ఇప్పటికీ పిల్లలు కనిపిస్తే ఆడుతూ కూచుంటాడు.

జీవితంలో ఎన్నో మార్పులు, నేను, పిల్లలు నేర్చుకుంటున్న పాఠాలు - 50

 జీవితంలో ఎన్నో మార్పులు, నేను, పిల్లలు నేర్చుకుంటున్న పాఠాలు - 50

ఒకరోజు పొద్దున్నే ఒకమ్మాయి వచ్చి, “నాపేరు అజిత నేను బేబీ కేర్ సెంటర్ పెట్టాను. మీకు చిన్న పిల్లలు ఉన్నారని ఎవరో చెప్పారు” అంటూ వచ్చింది. చూడడానికి చక్కగా వుంది. పెళ్ళయ్యింది. మాకు దగ్గరలోనే అని చెప్పింది. నేను “అవసరమైతే చెప్తాను” అన్నాను.

తను వదలకుండా “మీరు వర్కులు చేసుకుంటారు కదా... కొంచెం సేపు బాబుని నా దగ్గిర పెట్టండి. బావుండకపోతే మానేద్దురు గాని” అంది. ఆ అమ్మాయి సమస్య ఏమిటో తెలియదు. నాకూ వర్కులు పెరుగుతున్నాయి. అమ్మాయి స్కూలుకి వెళ్ళినా, పోనీ బాబుని కొన్ని గంటలు పెడదామని అనుకున్నాను. ఎప్పుడు ఇష్టం లేకపోతే అప్పుడే మానెయ్యచ్చని చూడడానికి వెళ్ళాను. అప్పటికే కొంతమంది పిల్లలు వున్నారు. నీట్ గా నే వుంది.

మర్నాటి నుంచి అజిత దగ్గిర కొన్ని గంటలు పెట్టేదాన్ని. చాలా బాగా చూసేది. ఆ అమ్మాయి వాళ్ళాయన మంచివాడు కాదు. తాగుతాడు, కొడతాడు. తను ఎవరో బంధువుల ద్వారా వచ్చి రూము తీసుకుని బేబీ కేర్ సెంటర్ పెట్టుకుంది. పాపం అనిపించింది. ఒక పక్క పిల్లలని చూసుకుంటూనే జంతికల్లాంటివి చేసి అమ్ముతుండేది. చీరలు అమ్మేది. నాకు తోచిన సాయం నేను చేసేదాన్ని. తన స్వయం కృషితో డబ్బులు సంపాదించుకుంటోంది. అలా ఒకటిన్నర సంవత్సరం గడిచిపోయింది.

నాకు ఇంట్లో ఎవరూ లేరనే సమస్య తీరింది అమ్మయ్య అనుకున్నాను. ఇంతలోకే ఎక్కడ నుంచి ఊడిపడ్డాడో వాళ్ళాయన వచ్చాడు. నేను మారిపోయానని చెప్పి కేర్ సెంటర్ నడపనివ్వలేదు ఆ మూర్ఖుడు. నిజమే అని నమ్మింది ఆ పిచ్చి పిల్ల. ఇద్దరూ కలిసి వుండడం మొదలు పెట్టారు. మళ్ళీ మామూలు వ్యవహారమే. ఆ అమ్మాయి ఏవైనా చేసి కొనమంటే కొనడం తప్ప, ఇంకేం చెయ్యలేని పరిస్థితి. కానీ నాలాంటి వాళ్ళు ఇచ్చిన మోరల్ సపోర్ట్ తో మొండి ధైర్యంగా వుండి తర్వాత బాగా సెటిల్ అయ్యిందని విన్నాను. నోరు మంచిదయితే ఊరు మంచిదవుతుందని ఆ అమ్మాయికి చాలామంది సాయం చేశారు.

అప్పటికి బాబుకి రెండున్నర సంవత్సరాలు వచ్చింది. నేను ఇంక ఇలా కాదని వీణా చదివే స్కూల్లో ఎల్.కె.జిలో వేసేశాను. ఒకపూటే స్కూలు వుండేది. ఏదో కొంత వెసులుబాటు. తనూ చిన్న పిల్లే అయినా అక్కగా తమ్ముడిని చాలా బాగా చూసుకునేది.

అయినా వర్కులు చేయించుకోవడానికి వచ్చిన వాళ్ళందరూ వాళ్ళ వర్కు అయేలోపున బాబుతో కబుర్లు చెపుతూ, ఆడిస్తూ వుండేవారు. నాకు చాలా సహకరించేవారు. వాళ్ళకి వర్కు సరిగ్గా అవడమే కావాలి.

*** పిల్లలకి నేర్పిన మొదటి పాఠం ***

హైదరాబాదులో అతి పెద్ద శ్రద్దా పబ్లికేషన్ సంస్థాపకుడు లక్ష్మీనారాయణ గారు. ఎక్కువ సైన్సు, మాథ్స్ పుస్తకాలు ప్రింట్ చేస్తారు. సిటీలో చాలా బ్రాంచ్ లు వున్నాయి.. మా కుటుంబ మిత్రులు రామారావుగారు ఆయనకి ఫ్రండ్. ఇద్దరూ కలిసి మా ఇంటికి వచ్చారు. లక్ష్మీనారాయణ గారు నేను చేసిన కొన్ని పుస్తకాలు చూసి నాకు రెగ్యులర్ వర్క్ ఇచ్చారు. నెలకి సైన్సు, మాథ్స్ పుస్తకాలు, వాటి సంబంధించిన వర్కు పుస్తకాలు వస్తూనే వుండేవి. సైన్స్ ఈక్వేషన్స్, మేథ్స్ చెయ్యడం వచ్చినవాళ్ళు తక్కువ. ఈ పుస్తకాలు చేశాక ప్రూఫు కరక్షన్స్ రామారావుగారు చేస్తారు.

రామారావుగారింటికి సాయంత్రం పిల్లలని తీసుకుని ప్రూఫులు ఇవ్వడానికి వెళ్ళాను. పిల్లలని చూసి వాళ్ళు పలకరించి. ఇద్దరికీ చెరొక రస్కు ఇచ్చారు. వాళ్ళిద్దరికీ ఇంకోటి తినాలనిపించింది. వాళ్ళు ఇవ్వలేదు. నేను కొంచెం ఇబ్బంది పడ్డాను. అది చూసిన రామారావుగారి భార్య డబ్బా దాచేసి వచ్చింది. పెద్ద వాళ్ళు ఆ మాత్రం ఎందుకు గ్రహించుకోరో అర్థం కాలేదు.

వాళ్ళని తీసుకుని ఎక్కడికి వెళ్ళినా ఇంటి దగ్గరే షాపులో వాళ్ళకి కావలసిన చిరుతిండి కొనుక్కుని, దానితోబాటు నీళ్ళు కూడా తీసుకుని వెళ్ళడం అలవాటయింది. “మీకు ఏది కావలసినా నన్ను అడగండి. వాళ్ళు పెట్టినదే తీసుకోవాలి” అని చెప్పాను. ఏ కస్టమర్ దగ్గిరకి వెళ్ళినా... వాళ్ళకి నేను కొనిచ్చినవి తింటూ ఆడుకునేవారు. నా పని నేను చేసుకునేదాన్ని. అప్పటి నుంచీ ఇప్పటి వరకూ ఏదైనా అత్యవసరం వస్తేనే ఎవరిసాయమైనా తీసుకోవడం అలవాటు చేసుకున్నారు. ఇద్దరికీ ప్రతి పనీ వాళ్ళే చేసుకోవడం కూడా అలవాటు చేసుకున్నారు.

*** జీవితం మ్యూజికల్ ఛైర్స్ ఆట ***

సంజీవరెడ్డి నగర్ లో ఆగస్టు 15కి ముందు పిల్లలకి రకరకాల పోటీలు పెట్టారు. మేమున్న అపార్ట్ మెంట్ లాంటి బిల్డింగ్ లో అందరూ చిన్న చిన్న పిల్లలు ఒక పదిమంది పిల్లలని తీసుకుని ఆ పోటీలకి వెళ్ళాను. ప్రతి పోటీలోనూ మా బిల్డింగ్ లో పిల్లలకే ప్రైజులు వచ్చాయి. పాటల పోటీలో వీణాకి, పక్కింటి అమ్మాయి సౌమ్యకి వచ్చింది. చివరగా మ్యూజికల్ ఛైర్స్ ఉంది. అక్కడ వున్న వాళ్ళలో మా అబ్బాయి 3 సంవత్సరాల వాడు. వాడు నేనూ ఆడతానని బయల్దేరాడు. పదిహేను మంది పిల్లలు వున్నారు. వీడు వాళ్ళ కాళ్ళంత పొడుగు కూడా లేడు. నేను వాడితో “నువ్వు కుర్చీ వంకే చూడు. ఎవరివంకా చూడకు” అని చెప్పాను. కానీ పిల్లలందరూ ఒకటే పద్ధతిలో ఆడారు. ఆటలో పోటీ కూడా కనిపించింది. వీడు చిన్నపిల్లాడు అని జాలి ఏమాత్రం పడలేదు. వాళ్ళ పోరాటపటిమ నాకు నచ్చింది. అదే మంచిదనుకున్నాను. వాడు కింద పడకుండా వుంటే అంతే చాలు అనుకున్నాను. చివరికి మా వాడు ఒక పదిహేను సంవత్సరాల వాడూ మిగిలారు.

నేను ఏం ఆడతాడులే అని ఎలా ఆడాలో చెప్పిన దాన్ని పట్టుకుని - కుర్చీ వంకే చూసుకుంటూ విజిల్ వెయ్యగానే గబగబా ఎక్కలేకపోయినా దాని దగ్గరకి వెళ్ళి గట్టిగా పట్టుకున్నాడు. ఫస్ట్ ప్రైజ్ వచ్చింది. ఇంక వాడికి ఎంత ఆనందమో.... చక్కటి బొమ్మ ఒకటి ప్రైజ్ వచ్చింది. మెల్లిమెల్లిగా జీవితం మ్యూజికల్ ఛైర్స్ అని బాగా తెలుసుకున్నాడు. అప్పుడప్పుడు కొన్ని పనులు అవట్లేదని అనుకున్నా తన గోల్ మీద దృష్టి పెట్టి పనులు చేసుకుంటుంటాడు.

*** కేరళ ఆనందాశ్రమం వర్కు ***

రామారావు గారి స్నేహితుడు వెంకట్రామయ్యగారు కేరళ ఆనందాశ్రమంలో పనిచేస్తుండేవారు. ఒకసారి మాటల మధ్య ఆయన తెలుగు డిటిపి తప్పులు లేకుండా చేసే వాళ్ళు కావాలి అంటే మా ఇంటికి తీసుకు వచ్చారు. అప్పటి వరకూ వాళ్ళకి తెలుగులో పుస్తకాలు లేవు.

వెంకట్రామయ్యగారు ఏడాదికి పది పుస్తకాలు మాకు ఇస్తామని మాట ఇచ్చారు. కేరళ నుంచి వచ్చి ఒక నెల రోజులు హైదరాబాద్ లో వుండి, ఇంగ్లీషు నుంచి అనువాదం చేసి మాకు ఇచ్చేవారు. షుగర్ పేషెంట్ కాబట్టి, పెద్దాయన బయటికి వెళ్ళడం కష్టం కాబట్టి ఆయనకి మా ఇంట్లోనే భోజనం పెట్టేవాళ్ళం. ఆయన చివరలో దానికి కూడా ఎక్కువ డబ్బులు ఇచ్చి బాకీ లేకుండా చేసేవారు. ఆశ్రమం పుట్టుపూర్వోత్తరాలన్నీ అందులో వుండేవి. ఏ వర్కు చేసినా తెలియని విషయాలు తెలుసుకోవడం మంచిది అనుకునేవాళ్ళం. మాకు రావలసిన డబ్బులు వాళ్ళు ఇచ్చేస్తున్నారు. ఏ వర్కయినా శ్రద్ధగా చేసి ఇవ్వడమే.

***

*** వెంకట్రామయ్యగారు మొత్తం పేజి సెటప్ అయ్యాక దానిని A4 size TP (Transperant Paper- అప్పుడు బండిల్ రు. 300 ) మీద మేటర్ రివర్స్ లో తీసుకునేవారు. అది ఫిల్మ్ వేసుకునే కన్నా చీప్ పడుతుంది. రివర్స్ లో తీసుకున్న మేటర్ ని డైరెక్ట్ ప్లేట్ మేకింగ్ అని ప్లేట్ మీదకి ట్రాన్స్ ఫర్ చేసినప్పుడు అది రివర్స్ రాకుండా మామూలుగా వస్తుంది. దానిని ప్రింటింగ్ మెషీన్ కి ఎక్కిస్తారు. ఈ ప్లేట్స్ 8 పేజీలు, 16 పేజీలు, 32 పేజీలు వచ్చే సైజులు వుంటాయి. TP పేపర్ కన్నా ఫిల్మ్ వేస్తే చాలా నీట్ గా ప్రింటింగ్ వస్తుంది. కానీ రేటెక్కువ. ఇప్పుడు చాలామంది ప్రింటర్స్ TP పేపర్ కూడా వాడుతున్నారు. వాళ్ళకి మిగిలే డబ్బులు ఎక్కువ వుంటాయి. ప్రింటింగ్ ప్రెస్ వాళ్ళకి పేపర్ కటింగ్ లో వచ్చిన రద్దుకి కూడా వేలల్లో డబ్బులు వస్తాయి. ఫోటోలలో TP పేపర్, ప్రింట్ చేసే సిల్వర్ ప్లేట్స్ ఉన్నాయి ***

***

మమ్మల్ని చాలాసార్లు కేరళలో పది రోజులు వుండేలా రమ్మన్నారు. ఆశ్రమంలో అప్పుడు అంతా ఫ్రీగా వుండేది. ప్రశాంతమైన వాతావరణం అని చెప్పారు. పిల్లల చదువులతోనే కాకుండా మా వారి ఆఫీసులో బాబా అటామిక్ ఎనర్జీ వాళ్ళ వర్క్ కూడా చేసేవారు. దీంతో ఎప్పుడూ వర్కు అర్జంటే వుండేది. షిఫ్ట్ డ్యూటీలు వీటితో వెళ్ళలేకపోయాం. ఆ వెంకట్రామయ్యగారు లేరు, రామారావుగారు లేరు.