జ్ఞాపకాల పొదరిళ్ళు ఆ వూళ్ళు - 5
ఏలేటిపాడులో అమ్మ చెప్పిన సంక్రాంతి సందడి - 2
పండగ ముందు వారం రోజులనుంచీ ఇంట్లో పిండి వంటలు తయారు చేస్తుండేవారు - జంతికలు, కజ్జికాయలు, కరకజ్జం, చిట్టి గారెలు, బూందీ లడ్డూలు, అరిసెలు ఇలా ఎన్నో రకాలు డబ్బాలలో నింపి పెట్టేవారు.
పెద్ద పండగ అవడంతో అందరూ కొత్త బట్టలు వేసుకునేవారు. ఆడపిల్లలకి ముచ్చటగా పట్టు లంగాలు, జడగంటలు పెట్టిన పువ్వుల జడలు తప్పనిసరిగా వుండేవి. ఊరంతా పరుగులు పెట్టుకుంటూ తిరుగుతుంటే కళకళలాడుతుండేది.
మొదటి పండగ భోగి రోజు -
భోగిరోజు తెల్లవారు జామున ఇన్నిరోజులు దాచిపెట్టిన గొబ్బీ పిడకలు, పెద్ద పెద్ద చెట్ల్ మానులు వేసి భోగిమంట వేస్తారు. ఆవు పేడతో చేసిన పిడకలు కావడం వల్ల వాటి నుంచి వచ్చే పొగ కూడా ఆరోగ్యానికి మంచిది. ప్రతి నాలుగు వీధుల కూడలిలో భోగిమంటలు వేస్తారు. ఆ మంట మీద చాలా మంది స్నానానికి నీళ్లుకాచుకుంటారు.
భోగిమంట తర్వాత తలస్నానం ఒక పెద్ద పనిగా వుండేది. ఒంటికి నువ్వుల నూనె రాసుకుని, సున్నిపిండితో నలుగు పెట్టుకుని, కుంకుడు కాయలతో మాత్రమే తలస్నానాలు చేసేవారు. ఒకవేళ ఆ కుంకుడు రసం కంట్లో పడి కన్ను మండితే… రాళ్ళ ఉప్పు నోట్లో వేసుకోమనేవారు. ఎందుకో తెలియదు. ఇదంతా అయ్యాక దేవుడి దగ్గిర పెట్టిన కొత్త బట్టలు కట్టుకుని హరిదాసుకోసం ఎదురు చూసేవారు. హరిదాసుకి బియ్యం వేసి ఎవరి దారిన వాళ్ళు స్నేహితులతో ఆడుకోవడానికి వెళ్ళేవారు. సాయంత్రం చిన్నపిల్లలు ఉన్నవాళ్ళు పేరంటం పెట్టి - పువ్వులు, రేగిపళ్ళు, రాగి పైసాలు కలిపి అందరికీ ఇచ్చి దిష్టి తీసి నెత్తిమీద పోయించేవారు. ఆ వేడుక అయిన తర్వాత కిందపడిన పైసాలు చాకలి అమ్మాయినో, పని మనుషులనో తీసుకోమనేవారు.
రెండవ రోజు సంక్రాంతి - పెద్ద పండగ
ఆరోజు నింజంగానే పెద్ద పండగ. ఆరోజు కుటుంబంలో ముందు తరాల పెద్ద వాళ్ళన గుర్తు చేసుకుంటూ వాళ్ళకి ఇష్టమైన రకరకాల పిండి వంటలు చేస్తారు. పులిహోర, బూరెలు, బొబ్బట్లు ఒకరకం కాదు చాలా రకాలు చేస్తారు. పిల్లలూ పెద్ద వాళ్ళూ కొత్త బట్టలు వేసుకుని ఆనందంగా గడుపుతారు. సంక్రాంతికి బొమ్మల కొలువులు ఆనవాయితీ ఉన్నవాళ్ళు పెట్టి పేరంటానికి పిలుస్తుండేవారు. కొంతమంది మూడు రోజులు, కొంతమంది తొమ్మిది రోజులు వుంచుతారు. రకరకాల పెద్ద, చిన్న బొమ్మల దగ్గర నుంచీ ఎన్నో బొమ్మలు వుంటాయి. బొమ్మల కొలువు పెట్టిన వాళ్ళు పేరంటానికి పిలిచి - అలా అందరినీ ఆరోజు కలుస్తారు. ఇదొక పెద్ద సందడిగా వుంటుంది.
మూడవరోజు కనుమ
సంక్రమణం జరిగిన మరుసటిరోజుని కనుమ అంటారు. ఈ రోజు ఎవరూ ప్రయాణాలు పెట్టుకోరు. కనుమునాడు కాకి కూడా కదలదనీ నానుడి. ఈ రోజు తల స్నానం చేసితీరాలట. కనుము నాడు మినుము తినాలని అనేవారు. కనుక కనుమునాడు సాధారణముగా మినపగారెలు తింటారు. భోజనం లో ప్రత్యేకత గారెలు. ఈ రోజు ఊరి అమ్మవారికి నైవేద్యం చెల్లించడం ఆచారం. ఊరి అమ్మవారి సంబరం జరగడం కూడా వేడుకే.
ఈ రోజు పశువులను కడిగి అలంకారం చేసి హారతిస్తారు. ఎడ్ల పోటీలు, కోడి పందాలతో ఊరంతా హడావుడిగా వుంటుంది. కనుము పూర్తిగా రైతుల పండుగ. ఈరోజు రైతులు ఉదయమే పశువుల పాకలని శుభ్రం చేసి, అలికి ముగ్గులు పెట్టి, అక్కడ పాలతో పొంగలి వండుతారు. దీనిని పాన పొంగలి లేదా పశుల పొంగలి అంటారు. పనిముట్లను, పశువులను కడిగి, కుంకుమాదులతో అలంకరించి పూజిస్తారు. పొంగలిని నైవేద్యముగా పెట్టిన తరువాత ఆ మెతుకులను పసుపు, కుంకుమలతో కలిపి పొలాలలో చల్లుతారు. దేనిని ‘పోలిచల్లడం’ అంటారు.
కనుము నాడు కొన్ని ప్రాంతాలలో జరిగే ప్రభల తీర్థం చాలా బావుండేది. చక్కగా అలంకరించబడిన ప్రభలలో తమ తమ శివాలయాలలోని ఉత్సవ మూర్తులని ఊరేగింపుగా తీసుకొని వచ్చి, ఒక చోట సమావేశ పరుస్తారు. ఎక్కడెక్కడి నుండో బంధువులు, మిత్రులు అంతా కలిసి ఆనందంగా గడుపుతారు.
నాలుగవ రోజు జరుపుకొనేది ముక్కనుమ. ఇలా ఊళ్ళో సంక్రాంతి పండగ జరుగుతుందని చాలా బాగా గడిపేవాళ్ళమని అమ్మ చెప్పింది.
